O ile fakt bycia matką po urodzeniu dziecka nie stwarza wątpliwości, o tyle kwestia ojcostwa jest bardziej skomplikowana. Zwykle można założyć, że ojcem dziecka urodzonego w małżeństwie jest mąż kobiety. A jeśli na założenie rodziny decyduje się para pozostająca w związku nieformalnym?
MAŁŻEŃSTWO
W sytuacji, gdy dziecko rodzi kobieta pozostająca w związku małżeńskim, ojcostwo jest, co do zasady, łatwe do stwierdzenia. Zgodnie z kodeksem rodzinno-opiekuńczym można domniemać, że ojcem dziecka jest mąż rodzącej. Takie samo założenie przyjmuje się w sytuacji, gdy dziecko rodzi się do 300 dni od zakończenia małżeństwa. Wówczas za ojca uważa się, wtedy już, byłego męża kobiety. Zdarza się jednak tak, że kobieta wychodzi za mąż przed upływem 300 dni od ustania poprzedniego małżeństwa. Jeśli na świat przyjdzie dziecko już podczas trwania drugiego z małżeństw, za ojca dziecka uważa się aktualnego męża kobiety.
ZWIĄZEK NIEFORMALNY
Wiele par decyduje się na powiększenie rodziny, jednak uprzednio nie zawierają związku małżeńskiego. Mają do tego pełne prawo, jednak należy wtedy pamiętać, że kwestie ojcostwa stają się bardziej skomplikowanie, niżeli w małżeństwie. Partner matki musi do 14 dni od narodzin dziecka oświadczyć przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego, że jest ojcem. Wówczas fakt ojcostwa zostaje stwierdzony.
Zdarza się jednak, że partner matki nie ma możliwości we wskazanym terminie udać się bezpośrednio do Urzędu Stanu Cywilnego. Może przebywać za granicą lub jego stan zdrowia nie pozwala na odjęcie takich czynności. Wówczas konieczne oświadczenie składa się przed polskim konsulem za granicą, przed właściwym urzędnikiem gminy, powiatu czy województwa. Ojcostwo uznane zostać może również przed sądem opiekuńczym, a wyjątkowych okolicznościach – przed notariuszem.
Mężczyzna może uznać dziecko za pośrednictwem powyższych rozwiązań w momencie, gdy jest osobą pełnoletnią. W sytuacji, gdy ojciec jest młodszy, jednak nie młodszy niż 16 lat, ojcostwo stwierdza sąd opiekuńczy.
DECYZJA SĄDU – STWIERDZENIE OJCOSTWA
Do decyzji sądu pozostaje stwierdzenie ojcostwa w sytuacji wniosku złożonego przez matkę lub domniemanego ojca. Rodzic, również ten domniemany, może wniosek złożyć do czasu skończenia 18 roku życia przez dziecko. Później, teoretycznie, dziecko ma 3 lat na złożenie tożsamego wniosku. Pamiętać należy jednak, że Trybunał Konstytucyjny przedstawił swoje stanowisko, że takie obostrzenie czasowe dla dziecka jest niekonstytucyjne.
Składając pozew do sądu rodzinnego o stwierdzenie ojcostwa, bez względu czy składany jest on przez matkę, dziecko czy domniemanego ojca, przedstawić należy dowody na poparcie swojego wniosku. Obok dowodów osobowych, najistotniejsze są opinie lekarskie oraz przede wszystkim badanie DNA.
W pozwie możemy wnosić nie tylko o stwierdzenie ojcostwa , ale również o uznanie nazwiska ojca, zasądzenie alimentów, ustalenie władzy rodzicielskiej.
DECYZJA SĄDU – ZAPRZECZENIE OJCOSTWA
W sytuacji wniosku o zaprzeczenie ojcostwa, sytuacja wygląda analogicznie do spraw o stwierdzenie ojcostwa. Pozew do sądu rodzinnego złożyć może matka, jej mąż lub partner. Właściwy wniosek może zostać złożony do 6 miesięcy od narodzin dziecka lub otrzymaniu informacji o tym fakcie. Z kolei dziecko może złożyć pozew do 21 roku życia. Strona ma obowiązek potwierdzenie swojego stanowiska dowodami, w tym opiniami lekarskimi czy badaniami DNA.
Pozew o zaprzeczenie ojcostwa nie może zostać złożony po śmierci dziecka.
Marta Misiaszek
