Kiedy możemy mówić o zniesławieniu? Czy jeśli czujemy się urażeni, możemy oskarżyć pomawiającego lub żądać odszkodowania? Nasz system prawny daje osobom zniesławionym dwie drogi dochodzenia swoich praw. Możemy wstąpić na drogę cywilną, żądając zadośćuczynienia lub odszkodowania za naruszenie naszych dóbr osobistych. Korzystając z przepisów kodeksu karnego, możemy również wnieść akt oskarżenia przeciwko zniesławiającemu. Wyrok sądu cywilnego nie jest wiążący dla sądu karnego oraz na odwrót. Przy zasądzeniu odszkodowania od pomawiającego, sąd karny wcale nie musi go skazać. Skazanie danej osoby wcale nie oznacza przyznania nam odszkodowania.
TYP PODSTAWOWY ZNIESŁAWIENIA
W pierwszej kolejności należy wyjaśnić czym jest zniesławienie oraz jaki jest jego zakres. Według kodeksu karnego, zniesławieniem jest pomówienie o postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego do pełnienia określonego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności.
Aby mówić o pomówieniu, nie musi ono odnieść zamierzonego przez zniesławiającego, efektu. By wnieść akt oskarżenia, wystarczy by dana wypowiedź mogła potencjalnie spowodować obrazę, stratę zaufania do pełnionego stanowiska, wykonywania konkretnych czynności.
O zniesławieniu mówić można w odniesieniu do wielu form wypowiedzi. Zarówno słownej, jak i pisemnej czy rysunkowej.
Biorąc pod uwagę typ podstawowy tego przestępstwa, sprawcy, tj. osobie pomawiającej, grozi grzywna oraz ograniczenie wolności. Mówiąc o trybie podstawowym, należy mieć na myśli czyn o małej szkodliwości społecznej.
WYSOKA SZKODLIWOŚĆ CZYNU
Zniesławienie występuje w polskim systemie prawnym w dwóch typach – wyżej wspomnianym podstawowym oraz kwalifikowanym. O typie kwalifikowanym mówimy wtedy, gdy czyn ten nosi znamiona zwiększonej szkodliwości społecznej. Pomówienie może wystąpić przy pomocy środków masowego przekazu, tj. radia, prasy, telewizji. Nie możemy zapomnieć również o Internecie, a w tym wszelkie portale społecznościowe oraz fora.
Za zniesławienie w typie kwalifikowanym sprawcy grozi grzywna, ograniczenie wolności oraz pozbawienie wolności, nawet do roku.
W obu przypadkach zniesławienia sąd może orzec również nawiązkę dla pokrzywdzonego lub dowolny wskazany przez niego cel społeczny. Formą kary, którą zasądzają sądy w przypadku zniesławienia jest np. podanie treści wyroku do wiadomości publicznej.
KTO MOŻE POMÓWIĆ?
Zniesławienie jest czynem o charakterze powszechnym – może go popełnić każdy. Ścigane jest z oskarżenia prywatnego, zatem pokrzywdzony musi wnieść samodzielnie akt oskarżenia, by osoba, która dopuściła się przestępstwa, stanęła przed sądem. Pokrzywdzony może oczywiście skorzystać z pomocy profesjonalisty, który będzie reprezentował go przez cały tok procesu.
W wyjątkowych przypadkach, gdy występuje interes społeczny, akt oskarżenia może wnieść oskarżyciel publiczny, czyli prokurator.
WTEDY NIE MOŻESZ OSKARŻYĆ
Nie każda obelga, oszczerstwo skierowane pod naszym adresem można traktować jako zniesławienie, o które można oskarżyć. Nie możemy nikogo pozwać ani wnieść przeciwko niemu oskarżenia, jeśli zarzut w naszą stronę był wypowiedziany niepublicznie lub gdy był prawdziwą informacją. Sytuacja, w której niepochlebną opinię wyrazimy danej osobie „w cztery oczy” nie jest przestępstwem. Przestępstwem nie jest również publiczna wypowiedź na temat danej osoby jeśli rozpowszechniane przez nas informacje są bezwzględnie prawdziwe. Dotyczy o również wypowiedzi odnoszących się do osób publicznych. Dozwolona jest krytyka postępowania tych osób, a nie ich właściwości, cech.
Marta Misiaszek